CEZA YARGILAMASINDA SERİ MUHAKEME USULÜ NEDİR?
17.10.2019 Tarihli 7188 Sayılı Kanun’un 23.maddesiyle CMK’ya ‘’Seri Muhakeme Usulü’’ eklenmiştir. Bu usul klasik muhakeme kavramından farklılıklar taşımakta olup istisnai nitelikte özel bir ceza muhakemesi yoludur.
Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için;
– Suçun işlendiğine ilişkin YETERLİ ŞÜPHE bulunması,
– Suçun kovuşturma olanağınının bulunması,
– Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı verilmemiş olması,
– Ön ödeme veya uzlaştırma kapsamındaki suçlardan olmaması,
– Suçun Seri Muhakeme Usulü Kapsamında olması, ( Kanunda sayılı suçlar kapsamında olması, )
– Şüphelinin çocuk, akıl hastası ya da sağır ve dilsiz olmaması,
– Şüpheliye ulaşılabilmiş olması,
– Suçun iştirak halinde işlenmesi durumunda tüm şüphelilerin usulün uygulanmasını kabul etmesi, gerekmektedir.
Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için şartlar oluşmuşsa, Cumhuriyet Savcısı’nın seri muhakeme usulünü uygulaması zorunludur. Bu çerçevede, şüphelinin öncelikle davet edilmesi, bilgilendirilmesi ve akabinde şüpheliye bir teklifte bulunulması gerekmektedir.
CUMHURİYET SAVCISININ TEKLİFİ
Teklif edilecek yaptırım belirlenirken, C. Savcısı cezanın alt ve üst sınırları içerisinde temel cezayı belirleyecek ve bu ceza ½ oranında indirecektir. Temel ceza belirlenirken olası kast, zincirleme suç, suça teşebbüs gibi fiile bağlı artırım ve indirim nedenleri dikkate alınmaz. Bu anlamda, şüpheliye teklif edilecek ceza miktarı iyi düşünülmelidir. Zira, teşebbüse bağlı indirim sebepleri uygulandığında, şüphelinin daha az ceza alma ihtimali doğabileceğinden bu hususa dikkat etmek, teklife cevap verirken önem arzedecektir.
Teklif sonrasında, şüphelinin TALEBİ ÜZERİNE teklifi değerlendirmesi için 1 ayı geçmemek üzere makul bir süre verilir. Şüphelinin teklifi kabul esnasında bir müdafi yoksa, istem üzerine veya re’sen barodan atanan bir müdafi görevlendirmesi istenir. Şüpheli ile müdafi iradesi çelişirse şüpheli iradesi esas alınır. Şüpheli teklifi kabul etmezse, soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilir.
SERİ MUHAKEMEDE ŞÜPHELİNİN TEKLİFİ KABUL ETMESİ
Şüphelinin teklifi kabul etmesi halinde C.savcısı görevli Mahkemeye hitaben yazılı bir talepname düzenler. Şüpheli, müdafi ile birlikte aynı gün görevli Mahkeme’ye yönlendirilir. Mahkeme talepnameyi derhal inceler, şüpheliyi müdafii huzurunda seri muhakeme usulü hakkında dinle ve usulü sonuçlandırır ve HÜKÜM KURAR. Mahkeme, hüküm kurmadan önce yeni delil toplayamaz ve tanık dinleyemez. Ortaya bir hüküm çıkacağından teklif değerlendirilirken, şüphelinin öncesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı olup olmadığına dikkat edilmelidir. Zira, bu hükümle birlikte HAGB kararı ortadan kalkacağından, HAGB’ye konu cezanın infazı söz konusu olabilecektir.
Mahkeme, talepnamede eksiklikler varsa, giderilmesi için evrakı Cumhuriyet Savcılığı’na geri gönderir. Eğer, Mahkeme isnat olunan suçun seri muhakeme usulü kapsamında olmadığına veya yasal şartların oluşmadığına kanaat getirirse, dosyanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması için dosyayı C.Savcılığına gönderir. C.Savcısının talebi doğrultusunda, Mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. Yaptırım çeşidine ise, istinaf veya temyiz kanun yolu kapsamında girse dahi bu yollara başvuramaz. Sadece koşulları bulunması halinde, ‘’kanun yararına bozma’’ veya ‘’yargılamanın yenilenmesi’’ olağanüstü kanun yollarına gidilebilir.
Seri muhakeme usulü uygulanması gereken dosya, genel hükümlere göre soruşturma aşamasını tamamlamış ve iddianame düzenlenmişse, iddianame iade edilir. İşbu iade kararına karşı C.Savcısı’nın itiraz yolu açıktır.
Şüpheli, Mahkemece hüküm kurulana kadar seri muhakeme usulünden vazgeçebilir. Mazeretsiz olarak Mahkemeye gelmemişse bu usulden vazgeçmiş sayılır.
7188 sayılı Kanunu’nun geçici md 5/1-c ve d gereğince; seri muhakeme usulüne ve basit yargılama usulüne ilişkin hükümlerin 01.01.2020 tarihinden itibaren uygulanmasına karar verilmiştir.
Detaylı bilgi ve hukuki destek için bize ulaşabilirsiniz.
Bir sonraki makaleye buradan; tüm makalelerimize ise buradan ulaşabilirsiniz.
Av. Arb. Şura ÇOKGÖR
